در بین روش‌های مختلف ارسال و انتقال بار به سراسر جهان، ارسال بار هوایی و فریت بار رایج‌ترین، سریع‌ترین و مطمئن‌ترین راه انتقال است. حتی وقتی قصد ارسال وسایل شخصی و اسباب و اثاثیه منزل خود را به کشور دیگری داشته باشید، شرکت‌های حمل و نقل از طریق فریت بار مسافرتی به‌راحتی این کار را برای شما انجام می‌دهند؛ پس آشنایی با نکات و مراحل فریت بار نه‌تنها برای بازرگانان و تجار، بلکه برای بسیاری از افراد عادی نیز لازم و ضروری است. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با فریت بار، نحوه بسته‌بندی و محاسبه وزن و هزینه محموله و بسیاری نکات کاربردی دیگر آشنا شوید.
فریت بار چیست؟
فریت بار روشی برای حمل و نقل و جابه‌جایی مرسولات خارج از محدوده وزنی و حجمی پستی است. افراد و یا شرکت‌هایی که درخواست ارسال بار به صورت فله و یا اقلام سنگین مانند اتومبیل را دارند، باید از این روش استفاده کنند.
فریت بار هوایی و مراحل آن
در فارسی، فریت بار (freight) را گاهی‌اوقات با عنوان «باربری» نیز می‌شناسند. به‌طور کلی، ارسال بار هوایی به حمل کالا از طریق وسایل نقلیه هوایی، دریایی یا زمینی و ریلی گفته می‌شود و می‌توان از آن برای اهداف شخصی یا تجاری استفاده کرد. حمل بار هوایی (Courier) درواقع سریع‌ترین و مطمئن‌ترین راه حمل و نقل به حساب آمده و به دو دسته تقسیم می‌شود:
- فریت بار با هواپیماهای باربری: این هواپیماها که به آن‌ها فریتر هم گفته می‌شود، ظرفیت حمل بار زیادی دارند و معمولاً برای حمل بارهای تجاری استفاده می‌شوند. فریترها درواقع همان هواپیماهای مسافری هستند که پس از پایان عمر مفید خود در خطوط هوایی مسافربری، به هواپیماهای باربری تغییر کاربری داده و معمولاً به‌صورت پروازهای چارتری و براساس سفارش مشتریان، به نهادها، شرکت‌ها، تجار، صادرکنندگان و نهادهای دولتی خدمات ارائه می‌دهند. در سال‌های اخیر، شرکت‌های هوایی اقدام به خرید هواپیماهای مسافری و تبدیل آن‌ها به هواپیماهای باربری کرده‌اند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا ظرفیت حمل بار خود را افزایش دهند.
- فریت بار با هواپیماهای مسافربری: این هواپیماها ظرفیت حمل بار کمتری دارند و معمولاً برای حمل بارهای شخصی استفاده می‌شوند. مسلم است که هواپیماهای مسافربری، برای حمل مسافر طراحی شده‌اند و بیشتر فضای داخلی آن‌ها به این امر اختصاص داده شده است، ولی برخی از هواپیماهای مسافربری، قسمت خاصی برای حمل بار تجاری نیز دارند. این قسمت معمولاً در زیر هواپیما قرار داشته و برای حمل بارهای بزرگ و سنگین استفاده می‌شود. پرواز هواپیماهای مسافربری، براساس یک برنامه منظم در مسیرهای پرتردد صورت می‌گیرد و توسط شرکت‌های هواپیمایی کنترل می‌شود.
مراحل فریت بار
اگر قصد دارید بار خود را از طریق فریت بار هوایی به مقصدی دیگر ارسال کنید، باید با مراحل آن آشنا باشید. این مراحل عموماً به شرح زیر است:
- دریافت جواز فریت: ابتدا باید به همراه مدارکی مانند پاسپورت، کارت ملی، بلیت هواپیما و بارنامه به بخش فریت بار در فرودگاه مبدأ مراجعه کرده و برای دریافت جواز فریت اقدام کنید.
- بسته‌بندی بار: بسته‌بندی مناسب بار یکی از مهم‌ترین مراحل است؛ محموله باید به‌گونه‌ای بسته‌بندی شود که در حین حمل و نقل آسیب نبیند.
- گمرک: پس از بسته‌بندی بار، باید آن را به دایره ارزیابی گمرک در فرودگاه مبدأ ببرید تا آن را ارزیابی کرده و هزینه‌های گمرکی را محاسبه کند. پس از پرداخت هزینه‌ها، پته گمرکی یا سایر مجوزها را دریافت خواهید کرد.
- بارنامه: در مرحله بعد، باید به دفاتر شرکت‌های حمل و نقل مراجعه کرده و برای تهیه بارنامه اقدام کنید.
- مراجعه به دایره فوریت: بعد از تهیه بارنامه، به دایره فوریت در فرودگاه مبدأ مراجعه کنید. در آنجا روی محموله شما تگ بار نصب می‌شود. تگ بار به‌منزله شماره شناسایی بار شماست و به کمک آن می‌توانید وضعیت بار خود را پیگیری کنید.
زمان تحویل بار به مقصد
عوامل مختلفی در رسیدن بار به مقصد مؤثر هستند. این عوامل عبارت‌اند از:
- تعداد پروازهای شرکت‌های هواپیمایی از ایران: هرچه تعداد این پروازها از ایران به مقصد موردنظر بیشتر باشد، احتمال اینکه بارها زودتر به مقصد برسند هم بیشتر است.
- رزرو شرکت هواپیمایی: اگر پرواز توسط شرکت هواپیمایی موردنظر رزرو شده باشد، احتمال اینکه بار زودتر به مقصد برسد بیشتر می‌شود.
- قوانین ترانزیت خارجی کالا در کشور ثالث: اگر بار مسافر از طریق کشور ثالثی ترانزیت می‌شود، قوانین ترانزیت کالا در آن کشور نیز می‌تواند بر زمان رسیدن بار به مقصد تأثیر بگذارد.
معمولاً بین ۴ تا ۵ روز طول می‌کشد تا فریت بارهای مسافری به مقصد موردنظر برسند. البته این مدت‌زمان می‌تواند بسته به عوامل مختلفی مانند فاصله مبدأ و مقصد، نوع هواپیما و شرایط آب‌و‌هوایی متفاوت باشد.
مراحل تحویل بار در مقصد
پس از رسیدن بار شما به مقصد، می‌توانید برای دریافت آن طبق مراحل زیر اقدام کنید:
- تماس با شرکت هواپیمایی یا استعلام از اینترنت: ابتدا باید با شرکت هواپیمایی موردنظر خود تماس بگیرید یا از طریق اینترنت از رسیدن بار به مقصد اطمینان حاصل کنید.
- به همراه داشتن مدارک لازم: برای دریافت بار خود، مدارک و کارت شناسایی معتبر شامل پاسپورت، کارت ملی و بارنامه به همراه داشته باشید.
- مراجعه به فرودگاه مقصد: در انتها، به بخش بار فرودگاه مقصد مراجعه کرده و مدارک خود را ارائه دهید.
- دریافت بار: با بررسی مدارک، مجوزهای لازم جهت تحویل و خروج کالا از فرودگاه صادر می‌شود و می‌توانید بار خود را دریافت کنید.
در نظر داشته باشید که ممکن است قوانین فرودگاه‌های کشورهای مختلف، متفاوت باشد؛ بنابراین، قبل از هر اقدامی برای دریافت بار خود، از قوانین فرودگاه مقصد مطلع شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید با مشاوران شرکت‌های معتبر حمل و نقل تماس بگیرید.
کاربردهای حمل بار هوایی
ارسال بار هوایی برای انتقال کالا و محموله‌های مختلفی به کار می‌رود؛ بعضی از این کاربردها عبارت‌اند از:
ارسال هوایی مرسولات پستی
یکی از رایج‌ترین روش‌های ارسال بار هوایی است و معمولاً برای ارسال نامه‌ها، بسته‌های کوچک و کالاهای سبک انجام می‌شود. پست اکسپرس بینالمللی، سریع‌ترین شکل ارسال مرسولات پستی، معمولاً از طریق هواپیما انجام شده و بسته‌های پستی را در عرض ۳ تا ۵ روز کاری به مقصد می‌رساند. البته در شرایط خاص، مانند همه‌گیری کرونا یا تحریم‌های بینالمللی، ممکن است زمان رسیدن بسته‌های پستی به دو هفته نیز افزایش یابد.
ارسال بار مسافری یا فریت بار
یکی از کاربردهای ارسال بار هوایی، فریت بار مسافری است که روشی برای ارسال بار اضافه مسافران پروازهای خارجی محسوب می‌شود. این نوع ارسال، معمولاً برای انتقال وسایل شخصی مسافران مانند لباس، کفش، وسایل الکترونیکی و اثاثیه منزل به خارج از کشور یا مسافت‌های طولانی درون کشور انجام می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، میزان بار مجاز برای مسافران هواپیما در حدود ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم است. درصورتی‌که مسافر بیش از این میزان بار به همراه داشته باشد، مشمول جریمه اضافه‌بار خواهد شد. برای اجتناب از پرداخت این هزینه، مسافر می‌تواند بار خود را فریت کند. فریت بار مسافری به این شکل است که بار مازاد را چند روز پیش از پرواز از طریق شرکت‌های حمل و نقل بینالمللی، با هواپیماهای باری به مقصد ارسال می‌کنند. پرینت بلیت پرواز برای فریت بار مسافری، لازم و ضروری است. این روشی اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه برای حمل وسایل منزل و اضافه‌بار به شمار می‌آید و هزینه فریت بار مسافری در مقایسه با جریمه‌های اضافه‌بار تا یک‌سوم کمتر است.
ارسال هوایی بار تجاری یا کارگو
به ارسال بار برای اهداف تجاری گفته می‌شود. این نوع ارسال، معمولاً برای ارسال کالاهای سنگین و حجیم مانند تجهیزات صنعتی، مواد غذایی و سایر کالاهای عمده انجام می‌شود.
ارسال هوایی بارهای خاص
به ارسال محموله‌هایی گفته می‌شود که شرایط خاصی دارند؛ مانند ارسال کالاهای خطرناک، مواد شیمیایی و مواد منفجره، تابوت یا کالاهای زنده، مانند حیوانات و گیاهان.
نحوه بسته‌بندی فریت بار
برای ارسال فریت بار مسافری، باید آن را به‌صورت صحیح و اصولی بسته‌بندی کنید تا در طول مسیر آسیبی نبینند. به‌طور کلی بارهای مسافری به دو دسته بارهای کوچک و حجیم تقسیم می‌شوند:
- بارهای کوچک: برای بسته‌بندی این بارها مانند لوازم کوچک منزل و آشپزخانه، ظروف تزیینی و شکستنی، البسه، کیف، فرش، کتاب و… از کارتن‌های محکم و مقاوم استفاده کنید. همچنین، با کمک نایلون حباب‌دار یا فوم بسته‌بندی فضاهای خالی را پر کرده و از شکستن و آسیب‌دیدن آن‌ها محافظت کنید.
- بارهای حجیم: معمولاً این بارها داخل صندوق‌های چوبی قرار داده می‌شوند. قبل از ارسال بارهای بزرگ و حجیم مانند مبلمان و میز و صندلی، از نایلون‌های حباب‌دار یا فوم بسته‌بندی استفاده کنید.
توجه داشته باشید که رعایت قوانین بینالمللی در بسته‌بندی کالاهای خطرناک را رعایت کرده و اصول خاص هر کشوری درمورد بسته‌بندی محموله را مدنظر داشته باشید؛ مثلاً برای ارسال صندوق چوبی به کانادا و آمریکا، باید آن را از قبل سم‌پاشی کرده باشید.
کالای ممنوع فریت بار
قبل از ارسال بار هوایی، حتماً قوانین مربوط به حمل اقلام متنوع را بررسی کنید. به دلایل مختلف، بعضی کالاها را نمی‌توان به‌صورت هوایی ارسال کرد. این محموله‌ها عبارت‌اند از:
- مواد خطرناک: موادی مانند عطر، ادکلن، شامپو، نرم‌کننده، مواد آرایشی، الکل، اتانول، ترشیجات و سرکه می‌توانند خطرناک باشند و ایمنی هواپیما را به خطر بیندازند.
- اسلحه و تجهیزات نظامی: حمل سلاح و تجهیزات نظامی در هواپیما ممنوع است.
- اقلام گران‌بها و باارزش: اقلام قیمتی و باارزشی مانند طلا، نقره، سنگ‌های قیمتی، عتیقه‌جات، نسخه‌های خطی، تابلوهای مینیاتوری، آثار هنری اصیل، قالی و قالیچه‌های قیمتی و هرگونه اشیای تاریخی که جزئی از میراث فرهنگی و آثار تاریخی کشور باشند، باید با بیمه مناسب و تحت شرایط و مجوزهای خاصی حمل شوند.
- فیلم‌ها و سی‌دی‌ها: فیلم‌ها و سی‌دی‌ها ممکن است حاوی محتوای غیرقانونی و مضر باشند یا شامل قوانین کپی‌رایت خاصی شوند؛ بنابراین برای ارسال آن‌ها باید مجوزهای لازم را دریافت کنید.
بارنامه فریت بار
بارنامه سندی است که اطلاعات بار، مسافر و شرکت حمل و نقل را در خود دارد و برای فریت بار، حتماً باید این بارنامه صادر شود. اطلاعات درون بارنامه معمولاً شامل موارد زیر است:
- نام و نام خانوادگی مسافر
- شماره پرواز
- تاریخ پرواز
- مبدأ و مقصد
- وزن بار
- نوع بار
- تعداد بسته‌ها
بارنامه یک شماره 11رقمی دارد که 3 رقم سمت چپ آن نشان‌دهنده کد شرکت هواپیمایی است. این شماره روی برچسب بار چسبانده می‌شود. این برچسب یا تگ، اطلاعاتی مانند نوع بار، مبدأ، مقصد و تعداد بسته‌ها را نشان می‌دهد و شناسایی بارها را راحت‌تر می‌کند.
هزینه ارسال بار هوایی و فریت بار
نرخ‌های فریت بار معمولاً براساس وزن و مقصد محاسبه می‌شود؛ به‌طور کلی در محاسبه هزینه فریت بار، عوامل زیر دخیل هستند:
- وزن و حجم محموله: هرچه بار سنگین‌تر یا حجیم‌تر باشد، هزینه فریت بار بیشتر می‌شود.
- نوع ایرلاین: شرکت‌های هواپیمایی مختلف، تعرفه‌های متفاوتی برای فریت بار دارند.
- کشورهای مبدأ و مقصد: تعرفه‌های گمرکی و مالیاتی کشورهای مبدأ و مقصد نیز بر هزینه فریت بار تأثیر می‌گذارند.
شرکت‌های هواپیمایی معمولاً چهار نرخ تعرفه وزنی برای فریت بار دارند:
- تا وزن ۴۵ کیلوگرم: این نرخ، برای بارهایی با وزن حداکثر ۴۵ کیلوگرم استفاده می‌شود.
- وزن 45 تا ۱۰۰ کیلوگرم
- وزن 100 تا ۳۰۰ کیلوگرم
- وزن بالای 300 کیلوگرم
دقت کنید که حجم بارها نیز در میزان هزینه حمل بار هوایی مؤثر است. درصورتی‌که وزن حجمی بار از وزن جرمی آن بیشتر باشد، وزن حجمی آن ملاک محاسبه هزینه‌ها خواهد بود. معمولاً برای بارهای حجیم، وزن حجمی محاسبه می‌شود نه وزن جرمی. وزن حجمی از مقدار حجم بسته‌بندی نهایی بار تقسیم بر ۶۰۰۰ به دست می‌آید.
محاسبه وزن محموله در فریت بار
بارهای فریت به پنج دسته تقسیم می‌شوند:
- وزن بار مینیمم: بین یک تا ده کیلوگرم است و نرخ آن براساس مقصد متفاوت است.
- وزن بار نرمال: بین ده تا سی کیلوگرم است و نرخ آن نیز براساس مقصد تعیین می‌شود.
- وزن بار 45 کیلوگرم: برای بارهایی با وزن بین 35 کیلوگرم و 45 کیلوگرم کاربرد دارد. نرخ این نوع بارها به‌صورت خودکار 45 کیلوگرم در نظر گرفته می‌شود.
- وزن بارهای بین 100 تا 300 کیلوگرم که یک نرخ ثابت دارند.
- وزن محموله‌های 300 کیلوگرم و بالاتر، معمولاً هزینه کمتری نسبت به وزن بارهای 100 کیلوگرمی دارد.
- هزینه فریت بارهای با وزن بالای 1000 کیلوگرم که به آن‌ها تناژ گفته می‌شود، براساس وزن دقیق بار و کشور مقصد تعیین می‌شود.
برای اطلاع از نحوه دقیق محاسبه وزن و ارسال بارهای سنگین و حجیم، بهتر است با شرکت‌های حمل و نقل معتبر تماس بگیرید.
تفاوت کارگو و ارسال بار هوایی
کارگو و فریت بار، هر دو روش حمل و نقل هوایی بارها هستند و برای حمل و نقل محموله‌های تجاری استفاده می‌شوند. بااین‌حال، تفاوت‌های کلیدی نیز بین این دو روش وجود دارد که عبارت‌اند از:
- هواپیماهای مورد استفاده: برای ارسال بار هوایی از هواپیماهای تجاری استفاده می‌شود که ظرفیت حمل بار محدودی دارند؛ اما برای کارگو، از هواپیماهای غول‌پیکر استفاده می‌شود. این هواپیماها ظرفیت حمل بار بسیار بالایی داشته و برای حمل بارهای سنگین و حجیم به کار می‌روند.
- زمان‌بندی: تفاوت دیگر کارگو و فریت بار، در زمان‌بندی تحویل کالا و رزرو هواپیماهاست. برای فریت باید حداقل 2 هفته قبل از پرواز، با شرکت‌های فریت و ارسال بار هوایی هماهنگ کنید. این شرکت‌ها به زمان کافی برای تکمیل مراحل ارسال کالا نیاز دارند. معمولاً فریت بار 2 تا 3 روز قبل از پرواز مسافران انجام می‌گیرد.
سایر نکات مهم ارسال بار هوایی و فریت بار
- شما مجبور نیستید بار خود را با شرکت هواپیمایی که با آن سفر می‌کنید، فریت کنید. می‌توانید با هر شرکت حمل و نقل هوایی بین المللی دیگری که مجوز داشته و مکان مشخصی در فرودگاه دارد، همکاری کنید.
- هزینه فریت بار شامل هزینه بارنامه هم می‌شود و این هزینه را باید به شرکت حمل و نقل هوایی که انتقال محموله شما را به عهده دارد، پرداخت کنید.
- گمرک ایران هیچ هزینه‌ای برای انجام مراحل اولیه گمرکی از شما دریافت نخواهد کرد، فقط احتمالاً مبلغ ناچیزی بابت پته گمرکی پرداخت می‌کنید.
- شرکت‌های هواپیمایی رقابت تنگاتنگی باهم داشته و به این منظور قیمت‌ها و خدمات متفاوت و متنوعی ارائه می‌دهند. برای پیداکردن بهترین قیمت، از چند شرکت معتبر حمل و نقل بینالمللی قیمت بگیرید.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم نکات لازم و ضروری در ارسال بار هوایی و فریت بار را برایتان شرح دهیم تا راحت‌تر و سریع‌تر بتوانید ترانزیت خارجی و حمل و نقل بینالمللی کالای خود را انجام دهید. قبل از فریت بار هوایی دقت کنید که کالای شما در لیست ممنوعه نباشد و قوانین خاص کشور مقصد را نیز مدنظر داشته باشید. برای اطمینان بیشتر و سهولت انجام کار، توصیه می‌کنیم با متخصصان شرکت اسپیدکس در امور حمل و نقل هوایی تماس بگیرید.